Nu, in januari 2023, ruik je overal verbrand hout als je in South Sudan of in het noorden van Uganda bent. Ook als je met een klein vliegtuigje (wij vliegen met de MAF) boven South Sudan ziet het landschap er grotendeels uit verdwijnen. Deze branden zijn door mensen veroorzaakt met vaak desastreuze gevolgen voor de natuur.
Wat is er aan de hand? Het traditionele akkerbouwsysteem in South Sudan en ook in veel andere landen in de wereld is een vorm van kaalslag. Elke akkerbouwer kapt een stukje bos en steekt de omgehakte bomen in brand. Door die verbranding komt as vrij, die de bodem vruchtbaar maakt. Daarnaast wordt de omgeving waar gewoond wordt schoongebrand. Door het schoonbranden zorg je ervoor dat er geen slangen of gevaarlijke insecten bij jou in huis komen, zo is de gedachte. En dan de belangrijkste reden voor het in de brand steken van de omgeving: het verkrijgen van mooi nieuw gras. Gras is van groot belang in de South Sudanese cultuur. Voornamelijk voor het construeren van de daken van de huizen (tukuls). Gras groeit enorm goed op verbrand land en het wordt dan mooi sterk en lang.
De traditionele kaalslag door middel van het in brand steken van de natuur is een systeem dat al honderden jaren zo bestaat. South Sudan is ten opzichte van veel landen heel dun bevolkt. Maar ten opzichte van vroeger is er veel veranderd. Mensen wonen nu dichter bij elkaar, vaak in een soort strookbebouwing langs de wegen. Ook is de natuur door de jaren heen te veel aangetast. Elke brand zorgt ervoor dat insecten, slakken en andere dieren massaal sterven. Daarnaast gebeurt het regelmatig dat een vuur te groot wordt en uit de hand loopt.
Al met al geven de branden heel veel problemen. De biodiversiteit wordt aangetast, grote bomen worden zeldzaam, kleine diersoorten sterven uit en de regens blijven weg.
Vanaf maart start in South Sudan het regenseizoen. Het regenseizoen maakt straks een abrupt einde aan de verbrandingen. Vanaf 2024 hebben we te maken met El Ninja. Dan zal niet alleen de droge tijd droger worden maar ook de natte tijd zal minder zegen en meer ellende met zich meebrengen.
Traditionele kaalslag heeft de mensen in South Sudan altijd enorm geholpen. Het is onderdeel van de manier van leven maar het is de vraag of deze manier helpend zal zijn in de komende droge jaren van El Ninja. We hopen en bidden dat het komende regenseizoen goed zal zijn voor het land en voor het prachtige volk van South Sudan.
